Acuut nierfalen bij de hond

Acuut nierfalen: Symptomen, diagnose en behandeling

De nieren vervullen vele vitale functies, waaronder het verwijderen van verschillende toxines uit het lichaam. Deze toxinen zijn afvalproducten van normale celfuncties.

Wanneer de nieren falen, kunnen ze deze toxinen niet langer verwijderen. “Acuut” nierfalen betekent dat het probleem zich relatief snel heeft ontwikkeld.

Oorzaken

Vele dingen kunnen acuut nierfalen veroorzaken. Bepaalde giffen staan bekend om hun vermogen de nieren te beschadigen. Deze giftige stoffen zijn onder andere:

• Antivries (radiatorvloeistof, ethyleenglycol)
• Lelieplanten (alleen katten)
• Rozijnen en druiven
• Zekere geneesmiddelen, waaronder pijnstillers zoals aspirine of ibuprofen (Advil® of Motrin®)

Erge infecties in de nier door bacteriën kunnen plotseling nierfalen veroorzaken. Hoewel nierinfecties spontaan kunnen optreden, is er meestal sprake van een reeds bestaande aandoening die het vermogen van een dier om infecties gemakkelijk te bestrijden vermindert – zoals nierstenen, een gedeeltelijke verstopping van de urine of een chronische nierziekte.

Leptospirose is een bacteriële infectie (Leptospira spp.) die acuut nierfalen kan veroorzaken bij honden, maar zeer zelden bij katten. Honden krijgen leptospirose via urine of water dat besmet is door besmette dieren (herten, runderen, ratten, wasberen, muizen of andere honden).

Alles wat de bloedstroom door de nieren vermindert, kan nierfalen veroorzaken. Dit omvat uitdroging door welke oorzaak dan ook (zoals ernstig braken en diarree). Een hitteberoerte of andere aandoeningen die massale schade aan lichaamsweefsels veroorzaken, zoals bijensteken of slangenbeten, kunnen ook leiden tot nierfalen.

Symptomen

Honden of katten met acuut nierfalen kunnen een verscheidenheid aan klinische verschijnselen vertonen.

Symptomen van nierfalen zijn onder andere:

Vroegste stadia

• Excessieve dorst
• Uiervolume

Laterste stadia

• Lethargie
• Slechte of afwezige eetlust
• Overmatig braken
• Bij ernstig nierfalen, kan de hoeveelheid urine zelfs afnemen, of het huisdier kan helemaal stoppen met het produceren van urine. Er kunnen maag- of darmzweren ontstaan, die resulteren in zwarte of teerachtige ontlasting of braken van verteerd bloed (dat eruitziet als koffiedik).

Diagnose

Bloed- en urineonderzoek worden gebruikt om acuut nierfalen vast te stellen en de ernst van de ziekte te beoordelen. Andere onderzoeken, zoals röntgenfoto’s (röntgenfoto’s), echografie en speciaal bloedonderzoek, zijn meestal nodig om te bepalen wat de oorzaak van het nierfalen kan zijn. Soms wordt een biopsie van de nier aanbevolen.

De oorzaak van het nierfalen is echter niet altijd gemakkelijk te achterhalen en zal misschien nooit worden vastgesteld.

Behandeling

• IV-vloeistoffen: de eerste behandeling van acuut nierfalen bestaat uit intraveneuze (IV) vloeistoffen. Deze vloeistoffen worden gebruikt om een goede hydratatie te herstellen en om de stoffen die de nieren uit de bloedbaan moeten verwijderen, weg te spoelen. De urineproductie wordt tijdens de IV-vloeistoftherapie gecontroleerd, omdat een afname van de urine kan wijzen op de noodzaak van andere therapieën.
• Medicijnen: naast de behandeling met vloeistoffen worden gewoonlijk ook andere medicijnen gebruikt. Antibiotica worden gegeven als bekend is of vermoed wordt dat de oorzaak van het nierfalen een infectie is. Afhankelijk van de klinische toestand van de patiënt kunnen meer medicijnen nodig zijn.
• Tijdelijke voedingssonde: omdat nierfalen de bronnen van het lichaam uitput en huisdieren met nierfalen vaak weigeren te eten, kan een tijdelijke voedingssonde worden aanbevolen.
• Zorgvuldige bewaking: de klinische toestand van honden en katten met acuut nierfalen kan snel veranderen. Zorgvuldige bewaking is noodzakelijk. Dit kan inhouden dat de bloeddruk, het lichaamsgewicht, het elektrocardiogram en bloedonderzoek herhaaldelijk moeten worden gecontroleerd. Ook kan het nodig zijn een urinekatheter te plaatsen om het urinevolume te meten.

Kalium

Kalium is een elektrolyt dat normaal in lage concentraties in het bloed voorkomt. Bij acuut nierfalen kan het kaliumgehalte stijgen tot een gevaarlijk niveau, in tegenstelling tot chronisch nierfalen, waarbij het gehalte meestal daalt. De verhoogde kaliumspiegel vertraagt de hartslag en kan ertoe leiden dat het hart stopt. Als gevolg van het nierfalen kan ook een zeer hoge bloeddruk ontstaan, zodat vaak bloeddrukmedicatie nodig is. Door de hoge bloeddruk kunnen bloedvaten in het oog of de hersenen barsten.

Vochtretentie

Vochtretentie kan optreden als de urineproductie lager is dan de vochttoevoer via het infuus. Dit kan zich uiten in een verhoogd lichaamsgewicht, een opgeblazen buik, gezwollen benen, of kortademigheid als zich vocht in de longen ophoopt.

Geavanceerde therapieën

Niet alle dieren met acuut nierfalen zullen reageren op IV-vloeistoffen. Geavanceerde therapieën zoals peritoneale dialyse of hemodialyse kunnen noodzakelijk zijn. Tekenen die erop wijzen dat deze therapieën moeten worden overwogen zijn onder andere:

• Gevaarlijk hoog kaliumgehalte
• Vocht in de longen
• Geen verbetering in laboratoriumresultaten terwijl een patiënt IV-vloeistoffen krijgt

Peritoneale Dialyse

Peritoneale dialyse houdt in dat een buis rechtstreeks in de buikholte wordt geplaatst en vervolgens vloeistof in de buik wordt geduwd, die later wordt afgevoerd.

Dit spoelt veel giftige stoffen weg die de nieren niet kunnen verwijderen. Aanvankelijk vereist deze procedure 24 uur per dag een arts of verpleegkundige om de vloeistof in en uit te spoelen. Helaas treden zelfs in de beste omstandigheden vaak al na enkele dagen complicaties op, zoals infecties rond de buis en verstopping van de buis.

Hemodialyse

Hemodialyse houdt in dat een grote infuuskatheter in een ader wordt gebracht en dat met de katheter een hoeveelheid bloed wordt verwijderd, dat vervolgens door een machine wordt gestuurd die het bloed reinigt. Hemodialyse is doeltreffend, maar slechts een handvol veterinaire ziekenhuizen is uitgerust om hemodialyse uit te voeren. Zowel peritoneale dialyse als hemodialyse zijn zeer dure behandelingsopties.

Prognose

Ondanks alle vooruitgang in de behandeling van acuut nierfalen, blijft het een ernstige en vaak fatale ziekte. Ongeveer 60% van de honden en katten met deze ziekte sterft of wordt op humane wijze geëuthanaseerd omdat zij niet reageren op ondersteunende zorg.

Dialyse is meestal voorbehouden aan die patiënten bij wie medische behandeling heeft gefaald, en de kans op overlijden zonder dialyse is bijna 100%. Bij deze patiënten kan 50% herstellen met dialyse, afhankelijk van de onderliggende oorzaak van het nierfalen.

Zelfs bij patiënten die herstellen van acuut nierfalen, kan het herstel onvolledig zijn, waardoor de patiënt achterblijft met een chronische nierziekte die levenslange voortdurende zorg nodig heeft.

Voor meer informatie over dit onderwerp, spreek met de dierenarts die uw huisdier behandelt.